Έχετε ρωτήσει κάποιον που έχει Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΣΚΠ) αν έχει πόνους;

Αν πείτε σε κάποιον, ότι έχετε ΣΚΠ, αμέσως συμπεραίνει ότι δεν έχετε πόνους. Αν ρωτήσετε κάποιον που έχει ΣΚΠ, αν έχει πόνους, η απάντησή του κατά πάσα πιθανότητα θα είναι διαφορετική από την παραπάνω υπόθεση.

Ο πόνος είναι ένα από τα θέματα που απασχολούν τους ΑμΣΚΠ

Μέχρι πριν από λίγο καιρό, όλοι πίστευαν ακόμη και οι γιατροί ότι οι ΑμΣΚΠ δεν βιώνουν πόνους σαν πρωταρχικό σύμπτωμα. Τώρα όμως έχει γίνει αποδεκτό, ότι οι ΑμΣΚΠ υποφέρουν συχνά από πόνους, συνεχείς ή μικρής διάρκειας, γιατί η επαφή των συνάψεων των νεύρων δεν είναι φυσιολογική. Γενικά πιστεύεται ότι το 55% των ΑμΣΚΠ θα βιώσουν κάποιο πόνο ενώ το 15% θα βιώσει μακροχρόνιο πόνο. Ο πόνος είναι δύσκολο να μελετηθεί, γιατί σε αυτόν υπεισέρχονται διάφοροι φυσικοί, ψυχολογικοί και πνευματικοί παράγοντες. Επίσης είναι δύσκολο να μετρηθεί. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος μπορεί να αντέχει να περπατάει με σπασμένο πόδι ενώ κάποιος άλλος να υποφέρει αφόρητα από ένα μώλωπα στο γόνατο.

ΝΕΥΡΟΓΕΝΕΙΣ ΠΟΝΟΙ

Νευρολογικοί ή νευρογενείς πόνοι είναι ευρέως φάσματος και μπορεί να είναι από κάτι μικρό και παροδικό μέχρι αφόρητοι πόνοι διαφορετικής «χροιάς» οξείς, σαν κάψιμο, «σφάχτες» κτλ. Οι νευρογενείς πόνοι θεωρείται ότι είναι «πρωτογενείς», δηλαδή ότι είναι άμεσο αποτέλεσμα του διαφορετικού τρόπου που γίνεται η επαφή των συνάψεων του κεντρικού νευρικού συστήματος στους ΑμΣΚΠ.

Φυσιολογικά, το κεντρικό νευρικό σύστημα του οργανισμού φιλτράρει τους ασήμαντους θορύβους του περιβάλλοντος χωρίς εμείς να καταλαβαίνουμε τίποτα, έτσι ώστε να μπορούμε να συγκεντρωθούμε στις δραστηριότητές μας, στη δουλειά μας, στο άκουσμα μουσικής, διάβασμα κ.τ.λ.

Μια από τις επιπτώσεις της ΣΚΠ, είναι η ανικανότητα να απομονώσουμε αυτούς τους θορύβους, επειδή η μεταφορά των μηνυμάτων και της πληροφόρησης είναι ελλιπείς, λόγω της καταστροφής της μυελίνης. Η μυελίνη, που περιβάλλει τους νευρικούς ιστούς του κεντρικού νευρικού συστήματος, δρα σαν μονωτικό που κρατάει τις ηλεκτρικές διεγέρσεις στο εσωτερικό της καθώς αυτές μεταφέρονται στα διάφορα μέρη του σώματος. Όταν υπάρχει απομυελίνωση, οι ηλεκτρικές διεγέρσεις μπορούν να διαφύγουν από τα σημεία αυτά, και να μεταπηδήσουν από νευρική ίνα σε νευρική ίνα, όπως ακριβώς γίνεται με το βραχυκύκλωμα ηλεκτρικών καλωδίων. Θεωρητικά, αυτή η κατάσταση μπορεί να προκαλέσει «μακελειό».

Αυτό που γίνεται λοιπόν, είναι ότι μερικές φορές ασήμαντα και αποπλανητικά ερεθίσματα διαφεύγουν από το μηχανισμό φιλτραρίσματος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τον βομβαρδισμό από πληροφορίες και θορύβους, που δεν θέλουμε και δεν μπορούμε να εμποδίσουμε. Αυτή την ελλιπή διαδικασία βιώνουμε σαν πόνο μούδιασμα, γαργάλημα, φαγούρα, κάψιμο. Αυτές οι παραισθησίες, όπως ονομάζονται, για μερικούς ανθρώπους μπορεί, να είναι κάτι υποφερτό αλλά για άλλους να είναι αφόρητος πόνος. Οι οξείς πόνοι στη ΣΚΠ, όπως για παράδειγμα η νευραλγία του τριδύμου, μπορεί να προκαλούνται από αυτή ακριβώς τη «χαοτική» συμπεριφορά των ηλεκτρικών διεγέρσεων που μεταπηδούν συνεχώς ανάμεσα στα αισθητήρια και στα κινητήρια νεύρα. Πάντως, οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλάβει τον μηχανισμό της προέλευσης των περισσότερων από τους οξείς πόνους.

ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟΙ ΠΟΝΟΙ

Οι μυοσκελετικοί πόνοι είναι συνήθως δευτερογενούς αιτιολογίας δηλαδή δεν είναι άμεσα συνδεμένοι με την απομυελίνωση, αλλά μάλλον προέρχονται από τις επιπτώσεις της ΣΚΠ στο σώμα (κακή στάση σώματος ή βαδίσματος). Η απώλεια δύναμης των μυών ή η πλημμελής χρησιμοποίησή τους έχουν κάποιες επιπτώσεις. Ο πόνος στο κάτω μέρος της πλάτης, στο ιερό οστό, είναι, συνήθως, χρόνιος και προκαλείται από υπερβολική ένταση των αρθρώσεων, των συνδέσμων ή των μυών.

Σπαστικότητα σημαίνει δυσκαμψία που προέρχεται από «σφίξιμο» των μυών και μπορεί να προκαλέσει δυνατές κράμπες. Οι μύες «σφίγγουν» όταν υπάρχει απομυελίνωση στα νεύρα που ρυθμίζουν τον μυϊκό τόνο ή την κίνηση. Ο καλύτερος τρόπος για τη διαχείριση των δευτερογενών μυοσκελετικών πόνων είναι η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων παρά η λήψη αναλγητικών φαρμάκων.

ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΣΤΗ Σ.Κ.Π.

Οι περισσότεροι πόνοι στη ΣΚΠ δεν προέρχονται από τη διέγερση των «παραδοσιακών» αλγοϋποδοχέων του κεντρικού νευρικού συστήματος (των υποδοχέων που διεγείρονται από κακώσεις) και γι αυτό οι ασπιρίνες ή άλλα «παραδοσιακά» αναλγητικά δεν βοηθάνε πολύ.

Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν το νευρικό σύστημα σαν ένα σύστημα που κάνει πράγματα. Στην πραγματικότητα ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός εμποδίζουν πράγματα από το να γίνουν.

Οι «οδοί» του πόνου κατά μήκος του νωτιαίου μυελού παρουσιάζουν συνεχή αμφίδρομη πορεία από τον εγκέφαλο στα μέρη του σώματος και το αντίθετο, δεν είναι δηλαδή ένας μονόδρομος, όπου ένας εγκέφαλος περιμένει παθητικά τα αισθητήρια μηνύματα να έρθουν προς αυτόν. Τουναντίον, υπάρχει μεγάλη δραστηριότητα, με τον εγκέφαλο να στέλνει συνεχή ροή ανταποκριτικών μηνυμάτων, που διατρέχουν το νωτιαίο μυελό με σκοπό να μειώσουν, να αυξήσουν ή να αγνοήσουν τα σήματα που λαμβάνει ο εγκέφαλος.

Υπάρχουν πολλά φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν αυτές τις «οδούς». Τα γνωστότερα και αυτά που χρησιμοποιούνται ευρύτερα είναι τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά σε μικρές δόσεις. Επομένως, αν ο γιατρός σας δώσει κάποιο αντικαταθλιπτικό, αυτό δεν σημαίνει ότι έχετε κατάθλιψη αλλά μάλλον ότι έχετε ένα πόνο που μπορεί να οδηγήσει στην κατάθλιψη. Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι που βιώνουν πόνο περισσότερο από τέσσερις εβδομάδες συνήθως παθαίνουν κατάθλιψη. Το πρόβλημα με αυτά τα αντικαταθλιπτικά είναι ότι φέρνουν υπνηλία, πράγμα που όμως βοηθάει την ποιότητα του ύπνου και τη χαλάρωση.

Οι οξείς πόνοι, όπως η νευραλγία του τριδύμου και οι μυϊκοί σπασμοί, αντιμετωπίζονται κυρίως με αντισπαστικά φάρμακα, τα οποία καταστέλλουν την έντονη δραστηριότητα των ηλεκτρικών διεγέρσεων. Ο δυνατός πόνος της οπτικής νευρίτιδας συνήθως αντιμετωπίζεται με κορτικοειδή, τα οποία μειώνουν τη φλεγμονή.

Οι χρόνιοι μυϊκοί σπασμοί και η σπαστικότητα των άκρων, όταν προέρχονται από κακή στάση σώματος, μπορούν να βοηθηθούν με κατάλληλες τακτικές ασκήσεις τεντώματος, με φυσιοθεραπεία ή με τη χρήση κατάλληλων βοηθημάτων,.

Για τους μυϊκούς πόνους, η καλύτερη αντιμετώπιση, είναι η κίνηση και η αλλαγή στάσης ή θέσης. Μερικοί γιατροί συστήνουν την αντικατάσταση του πόνου με μια άλλη αίσθηση όπως είναι η πίεση, η ζέστη, το κρύο ή το μασάζ. Αν και φαίνεται απίστευτο εντούτοις το βύθισμα ενός μέλους που αισθανόμαστε ότι «καίει» σε χλιαρό νερό μπορεί να μετατρέψει την «καυτή» παραισθησία σε μια ευχάριστη αίσθηση!! Η φυσιοθεραπεία και η συμβουλή ειδικών για τη στάση σώματος και βαδίσματος μπορούν να βοηθήσουν τους πόνους που προέρχονται από μια «αφύσικη» στάση σώματος.

Αν όμως ο πόνος δεν περνάει με αυτούς τους τρόπους τότε είναι αναγκαία η φαρμακευτική αγωγή. Τα μυοσκελετικά χαλαρωτικά φάρμακα επιδρούν κατευθείαν στις διεργασίες του κεντρικού νευρικού συστήματος (baclofen=Lioresal, tizanidine=Zanaflex) και καταπραύνουν τον πόνο. Ο μυοσκελετικός πόνος μπορεί επίσης να ανταποκριθεί σε αντιφλεγμονώδη που δεν έχουν κορτιζόνη.

Ο Διαδερμικός Ηλεκτρικός Ερεθισμός, μπορεί επίσης να βοηθήσει να ελεγχθεί ο πόνος αν και πάλι αυτό είναι ένα θέμα αντίδρασης του κάθε οργανισμού. Οι συσκευές του Διαδερμικού Ηλεκτρικού Ερεθισμού είναι μικρές και φορητές με ηλεκτρόδια που τοποθετούνται στο κατάλληλο μέρος του σώματος και παρέχουν χαμηλής τάσης ρεύμα, για να διεγείρουν μια συγκεκριμένη νευρική ίνα στον νωτιαίο μυελό. Αυτό μειώνει τη ροή των νευρικών ερεθισμάτων προς τον εγκέφαλο με τελικό αποτέλεσμα να καταπραΰνεται ο πόνος. Μερικές φορές όμως ο Διαδερμικός Ηλεκτρικός Ερεθισμός έχει τα αντίθετα αποτελέσματα.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΣΤΗ Σ.Κ.Π.

-Καινούργιος πόνος ή εμφάνιση παλαιότερου πόνου δεν σημαίνει ώση.

-Δεν έχουν σχέση με τη ΣΚΠ όλοι οι πόνοι. Συχνά είναι πόνοι που περνάνε όλοι οι άνθρωποι π.χ. αρθριτικών, πονοκέφαλος κ.λπ.

-Ούτε η ηλικία, ούτε το φύλο, ούτε τα συμπτώματα της ΣΚΠ φαίνεται να έχουν σχέση με το είδος του πόνου που μπορεί να έχει κάποιος.

-Το άγχος, η κούραση και η ζέστη μπορούν να προκαλέσουν ή να μεγαλώσουν τον πόνο. Είναι ανάγκη να μάθουμε να σεβόμαστε τα όριά μας.

-Ένας υγιεινός τρόπος ζωής, η διατήρηση του φυσιολογικού βάρους και η τακτική άσκηση – η σωστή για τον καθένα – μπορούν να μειώσουν τον πόνο που προέρχεται από κινητικά προβλήματα.

ΠΗΓΗ: msassociationhellas.org