Τι είναι η Ποδολογία; Ποιες παθήσεις αντιμετωπίζει;

Η ποδολογία είναι ο τομέας της επιστήμης που έχει ως αντικείμενο την παθολογία του άκρου ποδός. Η ποδολογία προσφέρει  λύσεις σε προβλήματα, όπως κάλοι, σκληρύνσεις και άλλες υπερκερατώσεις και παθήσεις, όπως είσφρυση νυχιών, τραυματισμοί και δυσμορφίες τους, άλλα και μυκητιάσεις στα νύχια και τους μεσοδακτύλιους χώρους.

Ο ποδολόγος λειτουργεί τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά, όπως για παράδειγμα στην πρόληψη σε διαβητικά άτομα, αλλά και στη διαχείριση επιπλοκών στο διαβητικό πόδι. Οι αθλητές έχουν ένα σύμμαχο στην εντατική φροντίδα που απαιτούν τα άκρα τους, αλλά και οι “υποψήφιες μητέρες” που δυσκολεύονται να σκύψουν, να κόψουν τα νύχια και να φροντίσουν τα πόδια τους, δέχονται φροντίδα που τις ανακουφίζει και τονώνει τα κουρασμένα τους πόδια.

Παθολογία

Κάλοι, Τύλοι και άλλες Υπερκερατώσεις

Οι κάλοι και οι τύλοι είναι υπερκερατώσεις, δηλαδή σημεία ή επιφάνειες σκληρού δέρματος και είναι η αντίδραση του δέρματος σε συχνή ή διαρκή πίεση και τριβή. Όταν αυτό γίνεται σε υπερβολικό βαθμό, τότε προκύπτουν οι κάλοι ή τύλοι που μπορεί να είναι τόσο επώδυνοι, ώστε να επηρεάζουν το βάδισμα και άλλες δραστηριότητες. Ως αίτια προβάλλουν, τόσο τα ακατάλληλα και στενά παπούτσια, όσο και παράγοντες ενδογενείς, όπως κακή μηχανική του ποδιού, ανατομική δυσμορφία και παραμορφώσεις, όπως σφυροδακτυλία, hallux valgus (κότσι) κ.ά. Τόσο οι σκληροί κάλοι (hard or digital corn) που βρίσκονται στις ραχιαίες επιφάνειες των αρθρώσεων των μικρών δακτύλων, όσο και οι μαλακοί κάλοι (soft or interdigital corn) που βρίσκονται ανάμεσα στα δάκτυλα, μπορούν να αφαιρεθούν αποτελεσματικά. Η εκπυρήνωση, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι εύκολη και τελείως ανώδυνη. Ακόμη και η μεγάλη διάχυτη υπερκερατινοποιημένη περιοχή (callus) με ομοιόμορφο πάχος, χωρίς σαφή όρια, με ή χωρίς κεντρικό πυρήνα που παρατηρείται μερικές φορές κάτω από τις κεφαλές των μεταταρσίων, έχει περιθώρια σαφούς βελτίωσης.

Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι όσο καλός κι αν είναι ο καθαρισμός, όσο πετυχημένη κι αν είναι η εκπυρήνωση του κάλου, υπάρχει πάντα η πιθανότητα επανεμφάνισης, εάν δεν αναιρεθεί η αιτία που προκάλεσε τον κάλο και που δεν είναι άλλη από την πίεση και την τριβή. Γι' αυτό, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στην επιλογή των κατάλληλων υποδημάτων και να ταιριάζουμε το παπούτσι στο πόδι και όχι το πόδι στο παπούτσι.

Ονυχοκρύπτωση και Ονυχοκύρτωση

Είσφρυση Όνυχος  (Onychocryptosis ή Ingrown Toenail) ονομάζεται μία συχνή φλεγμονώδης πάθηση του μεγάλου δακτύλου του ποδιού, όπου το παρωνύχιο φλεγμαίνει, δηλαδή πρήζεται, μολύνεται και σταδιακά υπερτρέφεται και υπερκαλύπτει το νύχι, το οποίο μοιάζει “να μπαίνει μέσα” στα μαλακά μόρια. H αιτία της Ονυχοκρύπτωσης είναι κυρίως ο λανθασμένος τρόπος κοπής των νυχιών, η υπερίδρωση των ποδιών και οι κακές συνθήκες καθαριότητας και αερισμού (κυρίως στο εφηβικό πόδι) και τα στενά υποδήματα, συνδυαζόμενα με πολύωρη ορθοστασία και βάδιση. Το παρωνύχιο φλεγμαίνει ελαφρά και πονάει. Εμφανίζει μικρό οίδημα και η άκρη του νυχιού αρχίζει να εισέρχεται εντός. Στη συνέχεια, το παρωνύχιο μολύνεται, η φλεγμονή αρχίζει να κάνει κοκκίωμα (δερματικό εξόγκωμα) και το νύχι διεισδύει εντός της μάζας του παρωνυχίου, οπότε ο πόνος γίνεται πια οξύς. Η Ονυχοκρύπτωση δεν πρέπει να συγχέεται με την Ονυχοκύρτωση, η οποία είναι μία διαφορετική πάθηση, εξίσου όμως επίπονη. Οφείλεται στην κακή καταβολή του ίδιου του νυχιού και όχι τόσο σε εξωγενείς παράγοντες.

Με τη φροντίδα στο ποδολογικό εργαστήριο και για τις δύο αυτές παθήσεις, ο ασθενής αισθάνεται άμεση ανακούφιση, αλλά κυρίως αποφεύγει το χειρουργείο και μειώνει το χρόνο αποθεραπείας στο ελάχιστο. Κατά τη διάρκεια της μερικής ονυχεκτομής, ο πόνος είναι σαφώς υποφερτός και ο ασθενής αποχωρεί, φορώντας τα παπούτσια του εμφανώς ανακουφισμένος. Ίσως απαιτηθεί μία δεύτερη (ή σπανιότερα μία τρίτη) επαναληπτική συνεδρία στο πλαίσιο της παρακολούθησης.

Διαβητικό Πόδι

Ο διαβητικός ασθενής δεν είναι βέβαιο πως θα παρουσιάσει διαβητικό πόδι, όμως ανήκει σε μία ομάδα υψηλού κινδύνου με αυξημένες πιθανότητες επιπλοκών. Οι βλάβες στα πόδια των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη εμφανίζονται όταν συνυπάρχουν δύο ή περισσότεροι παράγοντες κινδύνου, όπως η περιφερική νευροπάθεια (βλάβη των νεύρων) και η περιφερική αρτηριοπάθεια (βλάβη των αγγείων).  Η περιφερική νευροπάθεια οδηγεί σε απώλεια της αίσθησης του πόνου, της θερμοκρασίας, της πίεσης και της αφής. Η βλάβη των νεύρων προκαλείται σταδιακά και είναι πιθανό ο ασθενής να μην έχει επίγνωση της απώλειας των αισθήσεων. Ένας μικροτραυματισμός ή ένα μικρό έλκος μπορεί να οδηγήσει σε γρήγορη επιδείνωση, σε μία λοίμωξη ή σε ένα χρόνιο έλκος που δεν επουλώνεται. Ένας κάλος ή μία υπερκεράτωση μπορεί να είναι η αιτία περαιτέρω τραυματισμού. Η περιφερική αρτηριοπάθεια προκαλεί ελάττωση της ροής του αίματος στα αγγεία των ποδιών και αυτό καθιστά την επούλωση των τραυμάτων και των ελκών ακόμη πιο δύσκολη.

Ο ποδολόγος είναι ένας από το σύνολο των επαγγελματιών που θα πρέπει να επισκέπτεται ο διαβητικός ασθενής. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη προσπάθεια και στη χώρα μας για την υποστήριξη των ατόμων που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και τη μείωση των ακρωτηριασμών. Στην κατεύθυνση αυτή βοηθούν τόσο τα Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού σε κρατικά και ιδιωτικά νοσοκομεία όσο και η συντονισμένη προσπάθεια της Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού.

Παθολογία των άκρων κατά την κύηση

Η αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σε συνδυασμό με τη χαλάρωση των αρθρώσεων την περίοδο αυτή οδηγούν στην εμφάνιση ενός από τα πιο κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα πόδια της εγκύου που είναι ο πρηνισμός (πλατυποδία)

Η εγκυμοσύνη προκαλεί πολλές αλλαγές στο σώμα μιας γυναίκας. Ένα πολύ κοινό σύμπτωμα -που συχνά παραβλέπεται ή μπαίνει σε δεύτερη μοίρα- είναι το οίδημα (πρήξιμο) στα πόδια. Η εγκυμοσύνη προκαλεί κατακράτηση υγρών που συγκρατούνται στους ιστούς και οδηγεί σε πρήξιμο των άκρων. Η πλειοψηφία των εγκύων εμφανίζουν οίδημα, είτε στο τέλος της ημέρας, είτε για μεγαλύτερη περίοδο. Επιβαρύνονται κυρίως ο αστράγαλος, η ραχιαία επιφάνεια (κουντεπιέ), η πελματιαία επιφάνεια και τα δάχτυλα, αλλά πολλές φορές και ολόκληρο το πόδι. Επιπλέον πίεση ασκείται τόσο στις ακμές όσο και στις αύλακες των νυχιών. Λόγω της αύξησης βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το κέντρο βάρους της εγκύου μετατοπίζεται. Αυτό προκαλεί αλλαγή στη στάση του σώματος και προσθέτει πίεση στα γόνατα και τα πέλματα. Σε συνδυασμό με τη χαλάρωση των αρθρώσεων την περίοδο αυτή, εμφανίζεται ως αποτέλεσμα ένα από τα πιο κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα πόδια της εγκύου που είναι ο πρηνισμός (πλατυποδία). Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πόνο στη φτέρνα, την καμάρα ή το μετατάρσιο. Σε ακραία, αλλά όχι σπάνια περίπτωση, μπορεί να οδηγήσει σε βλαισό μέγα δάκτυλο, το γνωστό μας κότσι. Αυτό συμβαίνει γιατί η ανατομία του ποδιού αλλάζει, προκειμένου να βρεθεί μία νέα θέση ισορροπίας. Επίσης, το πρήξιμο και η καταπόνηση αυτή είναι αιτία δημιουργίας κάλων και υπερκερατώσεων. Αργά ή γρήγορα, η γυναίκα κατά τη διάρκεια της κύησης θα βρεθεί σε θέση να μην μπορεί να φροντίσει τα νύχια της. Σε περίπτωση κακής κοπής των νυχιών, αυτό θα οδηγήσει πιθανά σε είσφρυση των νυχιών στο δέρμα. Είναι μία πολύ ενοχλητική και δυσάρεστη κατάσταση που πολλές φορές συνοδεύεται από φλεγμονή και οξύ πόνο, όπως περιγράψαμε στην ονυχοκρύπτωση.

Πελματογράφημα – Ορθωτικά Πέλματα

Η τεχνολογία μάς δίνει πια μία σημαντική δυνατότητα: την αποτύπωση της μορφολογίας του ποδιού και τη δημιουργία ειδικού ορθωτικού πέλματος. Με το πελματογράφημα αποτυπώνεται με πολύ μεγάλη ακρίβεια η μορφολογία του πέλματος και ενσωματώνονται στο ορθωτικό οι όποιες αλλαγές θέλει ο κλινικός να κάνει στο πέλμα.

Για παράδειγμα, ο ποδολόγος μπορεί να επέμβει για τη δημιουργία πρηνισμού (έξω αναστροφή πτέρνας) ή υπτιασμού (έσω αναστροφή πτέρνας), ώστε να σταθεροποιηθεί η ποδοκνημική στην ορθή θέση ή να εφαρμόσει κατάλληλα pads για αποφόρτιση ορισμένων περιοχών που πονάνε (π.χ. μετατάρσια).

Στο πελματογράφημα αποτυπώνεται με πολύ μεγάλη ακρίβεια (0.1mm) η μορφολογία του πέλματος, δημιουργώντας το αρνητικό του ποδιού, ώστε να εφαρμόζει ακριβώς στο πόδι. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της επιφάνειας επαφής του πέλματός μας με το ορθωτικό, με ταυτόχρονη μείωση της πίεσης. Τα ορθωτικά πέλματα είναι ιδανικά, τόσο για έντονες αθλητικές δραστηριότητες, όσο και για καθημερινή άνετη βάδιση και σωστή στάση του κορμού.

Χρήστος Ντάτσης – Ποδολόγος

Γ.Δ