Τι είναι η σπονδυλική στένωση;

-Γνωστή και σαν στένωση του νωτιαίου σωλήνα ή στένωση του νωτιαίου καναλιού

Η σπονδυλική μας στήλη αποτελείται από διάφορους σπονδύλους. Κάθε σπόνδυλος διαθέτει μια οπή στο κέντρο του, το λεγόμενο “σπονδυλικό τρίμα”. Επειδή οι σπόνδυλοι είναι ο ένας πάνω στον άλλο, οι οπές στοιχίζονται και κατ' αυτόν τον τρόπο δημιουργούν τον νωτιαίο σωλήνα. Ο νωτιαίος σωλήνας προστατεύει τον νωτιαίο μυελό και όλα τα νεύρα τα οποία ξεκινούν από τον εγκέφαλο και καταλήγουν σε όλο το σώμα. Μερικές φορές όμως το νωτιαίο κανάλι ξεκινά και στενεύει με αποτέλεσμα την πίεση του νωτιαίου μυελού ή των αντίστοιχων νεύρων. Τις περισσότερες φορές η προαναφερθείσα στένωση παρατηρείται μετά το πεντηκοστό έτος της ηλικίας και αποτελεί φυσικό επακόλουθο των εκφυλιστικών αλλοιώσεων που “συνοδεύουν” το πέρασμα του χρόνου. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις, όπου ασθενείς γεννιούνται με συγγενώς στενό κανάλι.

Συμπτωματολογία

Η συμπτωματολογία που εντοπίζεται είναι πάντοτε ανάλογη του βαθμού της στένωσης που παρατηρείται. Αυτό που χρειάζεται να “τονιστεί”, είναι πως υπάρχει περίπτωση μια σπονδυλική στένωση να μη συνοδεύεται από συμπτώματα, μέχρι τη στιγμή που θα υπάρξει κάποια επιπλέον επιβάρυνση στη σχετική ανατομική περιοχή π.χ. κάποια κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου ή κάποιο κάταγμα. Στην πορεία εξέλιξης της πάθησης, ο εκάστοτε ασθενής, βιώνει διάφορα συμπτώματα. Οι πιο σοβαρές περιπτώσεις, στις οποίες υπάρχει πίεση του νωτιαίου μυελού, συνοδεύονται από αδυναμία, αίσθημα “pins and needles” και μουδιάσματα στην περιοχή της μέσης, στους μηρούς και στα πόδια.

Γενικά οι ασθενείς που παρουσιάζουν σπονδυλική στένωση, βιώνουν αύξηση των συμπτωμάτων κατά την διάρκεια δραστηριοτήτων οι οποίες τείνουν να ευθιαζουν ή να εκτείνουν την σπονδυλική στήλη. Τα συμπτώματα αυξάνονται επίσης κατά την άρση βάρους, την πολύωρη ορθοστασία και το περπάτημα. Αντίστοιχα, τα συμπτώματα μειώνονται κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων που επιφέρουν λύγισμα της σπονδυλικής στήλης και εξαφανίζονται όταν ο ασθενής π.χ. βρίσκεται ξαπλωμένος, όπου δεν υπάρχει επιβάρυνση/φόρτιση της σπονδυλικής στήλης.

Διάγνωση της σπονδυλικής στένωσης

Η διάγνωση της σπονδυλικής στένωσης, πραγματοποιείται μέσω της λήψης ενός λεπτομερούς ιστορικού του ασθενούς, της κλινικής εξέτασης που θα επακολουθήσει και ολοκληρώνεται με τη λήψη διαφόρων απεικονιστικής φύσης εξετάσεων π.χ. ακτινογραφίες, μαγνητική τομογραφία (M.R.I.) κ.λ.π.

Συντηρητική αντιμετώπιση

Οι περισσότερες περιπτώσεις σπονδυλικής στένωσης, αντιμετωπίζονται αρχικώς συντηρητικά.

Με τον όρο “συντηρητική θεραπεία/αντιμετώπιση” αναφερόμαστε στον περιορισμό των δραστηριοτήτων του ασθενούς, στη χρήση ειδικού κηδεμόνα ή της γνωστής σε όλους ζώνης οσφύος και στη φυσικοθεραπεία.

Σχετικά με τον περιορισμό των δραστηριοτήτων που αναφέρθηκε προηγουμένως, αυτό που αποζητούμε από τον ασθενή μας είναι η αποφυγή δραστηριοτήτων που επιφέρουν πόνο ή επιδείνωση των κλινικών συμπτωμάτων που ήδη υπάρχουν. Όσον αφορά τη χρήση του ειδικού κηδεμόνα ή της ζώνης, είμαστε συγκαταβατικοί στη χρήση όμως “σημειώνουμε” πόσο σημαντική είναι η αποφυγή υπέρχρησης, η οποία ενδεχομένως επιφέρει μη-επιθυμητά αποτελέσματα όπως π.χ. ατροφία των μυϊκών ομάδων της περιοχής.

Φυσιοθεραπευτική προσέγγιση

Η χρήση των διαφόρων μέσων “TENS”, “Laser”, διαθερμιών, υπερήχων κ.λ.π αποσκοπεί στην επίτευξη της ανακούφισης του ασθενούς από τα έντονα συμπτώματα πόνου που τον ταλαιπωρούν. Το αποτέλεσμα όμως, μόνο με τη χρήση των συγκεκριμένων μέσων, θα είναι παροδικό και η παρέμβαση θα στερείται του επιθυμητού αποτελέσματος. Ένα πρόγραμμα ασκήσεων το οποίο χαρακτηρίζεται ως “στοχοθετημένο”, σε συνδυασμό με μια σωστή καθοδήγηση (είτε αυτή θα “δοθεί” από ένα φυσιοθεραπευτή ή από έναν ορθοπαιδικό), είναι δυνατό να σταματήσει ως ένα βαθμό την προοδευτική εκφύλιση.

Για το σωστό σχεδιασμό του προγράμματος, οφείλουμε να λάβουμε υπόψην τις ανάγκες αλλά και τις επιθυμίες του ασθενούς π.χ. μπορεί να υπάρχει προτίμηση για κάποια συγκεκριμένη μορφή άσκησης, ή τη χρήση κάποιου εξειδικευμένου εξοπλισμού. Ενδεικτικά, σε περίπτωση που αντιμετωπίζουμε μια στένωση η οποία εντοπίζεται στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, μερικοί στόχοι που θέτουμε είναι οι ακόλουθοι:

• • Ενδυνάμωση των εν τω βάθει στηρικτικών μυών της οσφυϊκής μοίρας

• • Ενδυνάμωση των μυών του πυελικού εδάφους (εγκάρσιος κοιλιακός μυς, τετράγωνος οσφυϊκός μυς, λαγονοψοϊτης κ.λ.π).

• • Εκμάθηση της σωστής στάσης σώματος και εκπαίδευση διατήρησης αυτής

• • Βελτίωσης της ισορροπίας μέσα από μια σειρά ειδικών ασκήσεων

• • Ασκήσεις εκπαίδευσης οπίσθιας κλίσης της λεκάνης

• • Διόρθωση λοιπών μυϊκών ανισορροπιών που εντοπίζονται στο σώμα του ασθενούς.

• • Ασκήσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση της εκτέλεσης των διάφορων δραστηριοτήτων της καθημερινότητας.

Στη συνέχεια, παρουσιάζονται ενδεικτικά τρείς ασκήσεις (δύο διατατικές και μια ενδυνάμωσης), οι οποίες σωστά “τοποθετημένες” σε ένα πρόγραμμα σωματικής άσκησης και φυσικά σε συνδυασμό με αυτά που αναφέρθηκαν προηγουμένως, θα σας απαλλάξουν από την έντονη συμπτωματολογία.

Άσκηση “Γέφυρα”

Στην αρχική θέση, βρισκόμαστε ξαπλωμένοι με τα πόδια

λυγισμένα όπως υποδεικνύει η εικόνα και τα πέλματα είναι σε επαφή με το κρεβάτι/δάπεδο. Εν συνεχεία, βάζουμε δύναμη στα πόδια και στα χέρια και σηκώνουμε τον κορμό μας, σχηματίζοντας μια “γέφυρα” με το σώμα μας.

Βρισκόμαστε σε σωστή τελική θέση όταν μια νοητή ευθεία, διαπερνά τις ακόλουθες τρείς αρθρώσεις: ώμους, ισχία και γόνατα.

Διατηρούμε την τελική θέση για 5 έως 10 δευτερόλεπτα, αναλόγως τις αντοχές μας, και ολοκληρώνουμε επιστρέφοντας αργά στην αρχική θέση/θέση ξεκούρασης.

Εκτελούμε πάντα απουσία πόνου ή χειροτέρευσης των συμπτωμάτων που ήδη υπάρχουν.

Διάταση Γλουτιαίων

Στην αρχική θέση βρισκόμαστε ξαπλωμένοι ύπτια. Διατηρούμε πλήρη επαφή με την επιφάνεια στην οποία είμαστε ξαπλωμένοι. Καθώς είμαστε ξαπλωμένοι χρησιμοποιούμε τα δύο μας χέρια και φέρνουμε το πόδι μας προς τον αντίθετο ώμο μέχρι να νιώσουμε μία ήπια διάταση στην περιοχή τωνγλουτών.

Μένουμε στην τελική θέση για 10-15 δευτερόλεπτα.

Διάταση Οπίσθιων Μηριαίων

Βρισκόμαστε όρθιοι και τοποθετούμε το πόδι μας πάνω σε μία καρέκλα ή ένα σκαλάκι. Το σώμα μας έχει μία σωστή στάση και διατηρούμε ένα σταθερό ρυθμό εισπνοής/εκπνοής. Με αργό ρυθμό φέρνουμε το σώμα μας προς τα μπροστά μέχρι να νιώσουμε μια ήπια διάταση στην οπίσθια επιφάνεια του μηρού.

Διατηρούμε την τελική θέση για 10-15 δευτερόλεπτα.

Δημήτριος Α. Νικολάου MSc, Φυσικοθεραπευτής

boro.gr