Κάθε πότε πρέπει να γίνεται το τεστ PSA

Την περασμένη εβδομάδα, ο διάσημος αμερικανός ηθοποιός Μπεν Στίλερ αποκάλυψε σε ραδιοφωνική συνέντευξή του ότι το 2014, σε ηλικία 48 ετών, διαγνώστηκε με επιθετικό καρκίνο του προστάτη που αντιμετωπίστηκε άμεσα και αποτελεσματικά.

Ο πρωταγωνιστής της ταινίας «Κάτι τρέχει με τη Μαίρη» δήλωσε πως «το τεστ PSA μου έσωσε τη ζωή» διότι ο γιατρός του «παρότι ήμουν μετρίου κινδύνου, δεν ακολούθησε την επίσημη σύσταση για έναρξη του ελέγχου στα 50, αλλά μου πρότεινε να αρχίσω να το κάνω στα 46 μου χρόνια». Ενάμιση χρόνο αργότερα, στον καθιερωμένο επανέλεγχο, «ο γιατρός μου είδε ότι το PSA είχε αυξηθεί, με παρέπεμψε σε ουρολόγο και έμαθα ότι είχα καρκίνο».

Τα λόγια αυτά επαναφέρουν στο προσκήνιο την εξέταση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) και την ηλικία από την οποία πρέπει να αρχίσει να εφαρμόζεται συστηματικά. Τι πρέπει να κάνουν οι άνδρες;

«Είναι ένα θέμα που απασχολεί επί περισσότερο από μία δεκαετία την επιστημονική κοινότητα, αλλά εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν», απαντά ο καθηγητής Ουρολογίας του ΑΠΘ Δημήτρης Χατζηχρήστος, πρόεδρος του Ινστιτούτου Μελέτης Ουρολογικών Παθήσεων (ΙΜΟΠ).

«Το PSA είναι ο μοναδικός διαθέσιμος δείκτης για τον καρκίνο του προστάτη, αλλά δυστυχώς δεν είναι ειδικός για την συγκεκριμένη πάθηση, αφού αυξάνεται και μετά από έντονη σεξουαλική δραστηριότητα, εξαιτίας της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη που συμβαίνει σε όλους τους άνδρες μετά τα 40 έτη, καθώς και σε περίπτωση προστατίτιδας, δηλαδή φλεγμονής».

Δεν έχει φυσιολογικές τιμές

Επιπλέον, δεν υπάρχουν φυσιολογικές τιμές γι’ αυτό. «Ενα κλασσικό λάθος που βλέπουμε καθημερινά είναι να αναφέρονται ως φυσιολογικές οι τιμές του PSA κάτω από 4 ng/dl. Αυτό δεν ισχύει», δηλώνει κατηγορηματικά ο καθηγητής.

«Το σήμα κινδύνου που χρειάζεται διερεύνηση είναι μια ετήσια αύξηση πάνω από 0,20 ng/dl. Με άλλα λόγια, αν ένας άνδρας είχε πέρυσι PSA ίσο με 0,5 και φέτος είναι 2, χρειάζεται βιοψία για να διερευνηθεί τι συμβαίνει, ενώ ένας άλλος που είχε πέρυσι 3,9 και φέτος 4,1 όχι. Ενδειξη για άμεση βιοψία αποτελούν επίσης οι μεγάλες τιμές του PSA, όπως το 6, 10 ή και παραπάνω ακόμα».

Ωστόσο, υψηλό PSA δεν σημαίνει αυτομάτως καρκίνο. Αντιθέτως, απ’ όσους κάνουν βιοψία μόνο ο ένας στους τέσσερις θα βρεθεί θετικός για καρκίνο. Στους υπόλοιπους η παρατηρούμενη αύξηση θα οφείλεται σε κάποιον από τους άλλους παράγοντες που προαναφέρθηκαν.

Την κατάσταση περιπλέκει ακόμα περισσότερο το γεγονός ότι ο καρκίνος του προστάτη στις μικρές ηλικίες (κάτω από τα 60 και ιδίως στα 40-55 έτη) είναι ιδιαίτερα επιθετικός και εξελίσσεται γρήγορα σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει μετά τα 70 έτη όταν συνήθως έχει μια αργή εξέλιξη και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν θα αποτελέσει το αίτιο θανάτου των ασθενών.

Αν σε όλα αυτά προστεθεί το γεγονός ότι στην κατάρτιση των κατευθυντήριων οδηγιών ζυγίζονται τα πιθανά οφέλη μιας ιατρικής εφαρμογής με το κόστος της γίνεται εύκολα κατανοητό γιατί υπάρχει διχογνωμία για το αν πρέπει να αρχίζει το PSA στα 40, τα 45 ή τα 50, αν πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο και αν πρέπει να συνεχίζεται μέχρι τα βαθιά γηρατειά.

Τι να κάνετε

«Προσωπικά συνιστώ μέτρηση του PSA με βάση ένα συγκεκριμένο πλάνο», λέει ο δρ Χατζηχρήστου. «Το πλάνο αυτό, το οποίο βασίζεται σε προσωπική εκτίμηση των υπαρχόντων δεδομένων και όχι σε επίσημες οδηγίες, είναι να γίνεται η πρώτη μέτρηση του PSA σε όλους τους άνδρες στην ηλικία των 40 ετών και μετά να υπάρχει διαχωρισμός:

* Αν κάποιος έχει συγγενείς με καρκίνο του προστάτη να κάνει επανέλεγχο μία φορά τον χρόνο (πιθανώς μαζί με δακτυλική εξέταση και υπερηχογράφημα για να έχει ο ουρολόγος μια ολοκληρωμένη εικόνα του προστάτη για σύγκριση στο μέλλον αν χρειαστεί)

* Αν δεν έχει συγγενείς με καρκίνο προστάτη, να επανελέγχεται ανά 3ετία μέχρι τα 50 του χρόνια.

»Μετά τα 50 όλοι οι άνδρες, με ή χωρίς οικογενειακό ιστορικό, χρειάζονται ετήσιο PSA μαζί με δακτυλική εξέταση, όπως λένε και οι επίσημες οδηγίες.

»Μετά την ηλικία των 70 ετών και εφόσον το PSA είναι χαμηλό και σταθερό στις προηγούμενες μετρήσεις, μάλλον δεν χρειάζεται πλέον τακτική παρακολούθηση, αφού και να εμφανιστεί καρκίνος οι πιθανότητες να πεθάνει ο ασθενής από την πάθηση είναι ελάχιστες».
tanea.gr