Το διαβητικό πόδι μάστιγα για την κοινωνία και τα συστήματα υγείας

Σε μία από τις μεγαλύτερες «μάστιγες» του σύγχρονου κόσμου εξακολουθεί να αναδεικνύεται στις μέρες μας ο σακχαρώδης διαβήτης, καθώς αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου για περίπου 7.000.000 άτομα ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο!

Η νόσος, που χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς ως «ύπουλη», καθώς τα πρώτα χρόνια μπορεί να δρα κρυφά, χωρίς να εκδηλώνει συμπτώματα, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σημαντικού αριθμού άλλων σοβαρών επιπλοκών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, οι μόνιμες βλάβες του αμφιβληστροειδούς που οδηγούν σε τύφλωση, καθώς και οι ακρωτηριασμοί!

Ειδικά σε ό,τι αφορά τους τελευταίους, θλιβερό αποτέλεσμα μιας από τις συχνότερες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη, το διαβητικό πόδι, σήμερα τείνουν να λάβουν «εφιαλτικές» διαστάσεις, καθώς σε παγκόσμιο επίπεδο πραγματοποιείται ένας ακρωτηριασμός κάτω άκρου κάποιου συνανθρώπου μας κάθε 20 δευτερόλεπτα!

Το διαβητικό πόδι η πιο ξεχασμένη επιπλοκή… αλλά και πιο επικίνδυνη

Παρά το γεγονός ότι το διαβητικό πόδι θεωρείται η πιο «ξεχασμένη» επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη, σε σχέση με τις βλάβες που αυτός προκαλεί στους νεφρούς, τα μάτια και το καρδιαγγειακό σύστημα, τα άτομα με διαβητικό πόδι έχουν χαμηλότερη ποιότητα ζωής ακόμα και από τους νεφροπαθείς που αιμοκαθαίρονται (Μ. Βρετανία), ενώ εμφανίζουν μεγαλύτερη θνητότητα σε διάστημα πενταετίας από τους ασθενείς με καρκίνο του μαστού και του προστάτη.

Την ίδια στιγμή, όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα των Η.Π.Α., η συνολική θνησιμότητα από τις παθήσεις του διαβητικού ποδιού μπορεί να ανέλθει σε πολύ υψηλά επίπεδα, φτάνοντας ακόμα και το 45% μέσα στην πενταετία. Το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο από το συνδυαστικό αντίστοιχο του καρκίνου του προστάτη, του μαστού και του λεμφώματος Non Hodgkin, καθώς και παρόμοιο με εκείνο του καρκίνου του παχέος εντέρου! Έρευνες έχουν δείξει ακόμη ένα σημαντικό στοιχείο, ότι, δηλαδή, το ετήσιο κόστος για την αντιμετώπιση του διαβητικού ποδιού ξεπερνά αυτό του καρκίνου του μαστού, του προστάτη, του παχέος εντέρου και των πνευμόνων (Η.Π.Α.).

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Διαβήτη (I.D.F.), προβλέπεται ότι το έτος 2030 ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη θα φτάσει τα 552 εκατομμύρια παγκόσμια. Αναμένεται, επομένως, αύξηση του αριθμού των προβλημάτων που αφορούν το Διαβητικό Πόδι. Οι ακρωτηριασμοί, ως τελική και δυσμενής κατάληξη, αναμένεται να αυξηθούν, επίσης, καθώς σε ποσοστό 80% των μη τραυματικών ακρωτηριασμών προηγείται έλκος στα πόδια, ενώ το 70% των ακρωτηριασμών που διενεργούνται σε όλο τον κόσμο αφορά διαβητικούς ασθενείς, οι οποίοι διατρέχουν 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν το ένα ή και τα δύο πόδια σε σύγκριση με άλλους.

Ταυτόχρονα, όπως προκύπτει από τις διαπιστώσεις της Διεθνούς Ομάδας Εργασίας για το Διαβητικό Πόδι, κάθε έτος 4 εκατομμύρια άτομα με διαβήτη παγκοσμίως εμφανίζουν νέο διαβητικό έλκος, καταναλώνοντας το 12-15% των συνολικών πόρων για τον διαβήτη στις αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ αντίστοιχα οι αναπτυγμένες χώρες καταναλώνουν το 40% των διαθέσιμων πόρων στον τομέα αυτόν.

Οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρωτηριασμό είναι τα έλκη των κάτω άκρων. Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα 300.000 άτομα ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου εμφάνισης ελκών των κάτω άκρων, ενώ το 25% των διαβητικών ασθενών θα εμφανίσει έλκος έστω και μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Στατιστικά, 1.000.000 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη παγκοσμίως αναγκάζονται να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό ενός άκρου τους σε ετήσια βάση.

Σε μελέτη που διεξήχθη ταυτόχρονα σε Μ. Βρετανία και Η.Π.Α., διαπιστώθηκε ότι ο πιο κοινός συνδυασμός παραγόντων που συντελούν στην εμφάνιση ελκών ήταν η περιφερική νευροπάθεια, η δυσμορφία στα κάτω άκρα και το τραύμα. Επιπλέον, οι τρεις κύριοι παράγοντες που τραυματίζουν τα πόδια και οδηγούν σε εμφάνιση έλκους είναι α) τα ακατάλληλα υποδήματα (21%), πτώσεις (11% ) και αυτοτραυματισμοί, π.χ. κατά την περιποίηση των νυχιών (7%).

Προσοχή στα πέλματα

Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, υπολογίζεται ότι το 4-5% των διαβητικών ασθενών εμφανίζουν έλκη στα πόδια, γεγονός που σημαίνει ότι περίπου 50.000 άτομα με διαβήτη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού. Στην Ελλάδα πραγματοποιούνται περίπου 3.000 ακρωτηριασμοί κάτω άκρων σε ετήσια βάση.

Όπως τονίζουν, με αφορμή τον εφετινό εορτασμό της σημερινής Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού (Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π.), Παθολόγος με εξειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη, Επιστημονικός Υπεύθυνος Τμήματος Διαβήτη και Διαβητικού Ποδιού Κέντρου Ευζωΐας, Ιασείου και Τμήματος Διαβητικού Ποδιού Γενικής κλινικής Euromedica, Εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Παγκόσμια Ομάδα Εργασίας για το Διαβητικό Πόδι κ. Χρήστος Μανές και ο Γ. Γραμματέας της Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π., Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας, Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών & Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «ΛΑΪΚΟ», Γενικός Γραμματέας της Πανευρωπαϊκής Ομάδας Εργασίας για το Διαβητικό Πόδι κ. Νικόλαος Τεντολούρης, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα οι χρόνιες αγγειακές επιπλοκές του διαβήτη, μπορεί να αποβούν μοιραίες.

Οποιοσδήποτε πόνος στα κάτω άκρα, οποιαδήποτε σχισμή, ιδίως στα πέλματα, πρέπει να αναφέρεται άμεσα στο θεράποντα ιατρό. Πόδια που ελέγχονται καθημερινά δεν εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα, ή και αν ακόμα εμφανίσουν, έχουν πολλές πιθανότητες για πλήρη θεραπεία. Εφόσον οι ασθενείς ελέγχονται κάθε μέρα για τυχόν έλκη ή αλλαγή του χρώματος (προς το σκούρο) και αναφέρονται αμέσως στον ιατρό τους, η έγκαιρη αντιμετώπιση μπορεί να τους απαλλάξει από τον κίνδυνο του ακρωτηριασμού.

«Εκτός από το τεράστιο κοινωνικό κόστος, στα προβλήματα του ποδιού προστίθεται και υπέρογκο οικονομικό κόστος» υπογραμμίζει ο κ. Μανές. Σύμφωνα με τους ειδικούς, μάλιστα, το κόστος αυτό μπορεί να γίνει δυσβάστακτο για κάθε σύστημα υγείας, καθώς αναπαράγεται συνεχώς εξαιτίας πολλών σημαντικών παραμέτρων.

Τσουχτερό το κόστος του ακρωτηριασμού

Ταυτόχρονα, το κόστος του ακρωτηριασμού κάτω άκρου (κάτω από το γόνατο) ανέρχεται σε περίπου 30 – 60.000 ευρώ, ανάλογα με το μέρος του ποδιού που θα αποκοπεί. Επιπλέον, το συνολικό ετήσιο κόστος του διαβητικού ποδιού χωρίς ακρωτηριασμό ανέρχεται σε 200-250 εκατομμύρια ευρώ. Για όλους αυτούς τους λόγους, υψίστης σημασίας είναι η σωστή πρόληψη, καθώς από την εκπόνηση ειδικών προγραμμάτων πρόληψης – μείωσης των ακρωτηριασμών το ετήσιο οικονομικό όφελος θα ανερχόταν σε περίπου 50 εκατομμύρια ευρώ.

Οι διεθνείς Εποπτικοί Οργανισμοί Υγείας (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και Διεθνής Ομοσπονδία Διαβήτη) προτείνουν την οργάνωση φροντίδας για το διαβητικό πόδι ως το μόνο αποτελεσματικό μέσο μείωσης των ακρωτηριασμών. Η οργάνωση φροντίδας αρχίζει από τα προγράμματα πρόληψης σε όλο το διαβητικό πληθυσμό. «Η φροντίδα για το διαβητικό πόδι θα πρέπει να περιλαμβάνει και την ίδρυση Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού σε δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια νοσοκομεία», καταλήγει ο κ. Μανές.

Ανάγκη για δημιουργία Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού

Αναφερόμενος στη δημιουργία των Ιατρείων αυτών, ο κ. Τεντολούρης τονίζει ότι η πρόληψη των ελκών και των ακρωτηριασμών καθίσταται σήμερα επιτακτική ανάγκη, όπως είχε αναδείξει και η Διακήρυξη του Αγίου Βικεντίου, ήδη από το 1993. Στη Δήλωση αυτή κατέληξαν οι ειδικοί από πολλές Ευρωπαϊκές χώρες και έθεσαν ως στόχο τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης ελκών και διενέργειας ακρωτηριασμών στα πόδια κατά 50% σε χρονικό διάστημα 5 ετών.

Πρόσφατα αποτελέσματα από χώρες όπως η Νορβηγία, η Δανία, η Γερμανία και το Βέλγιο έδειξαν μείωση των ακρωτηριασμών μέχρι και 60%. Στο Queensland της Αυστραλίας, όπου εφαρμόστηκε πρόσφατα ανάλογο πρόγραμμα πρόληψης, στο οποίο συμμετείχαν μονάδες πρωτοβάθμιας περίθαλψης – Κέντρα Υγείας και Νοσοκομεία – μειώθηκαν οι ακρωτηριασμοί διαβητικών ασθενών κατά 18-22%, ενώ και στις Η.Π.Α., μετά την εφαρμογή ανάλογου προγράμματος, καταγράφηκε μείωση των ακρωτηριασμών κατά 28,8% τη δεκαετία 2000 – 2010.

Προς την κατεύθυνση αυτή κινούνται και οι δραστηριότητες διεθνών Οργανισμών (Διεθνής Ομοσπονδία για το Διαβητικό Πόδι) και Ευρωπαϊκών Επιστημονικών Εταιριών (Ευρωπαϊκή Ομάδα Μελέτης του Διαβητικού Ποδιού), καθώς και της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης παθήσεων Διαβητικού Ποδιού. Η φροντίδα των ατόμων με διαβήτη που έχουν προβλήματα στα πόδια πρέπει να παρέχεται από τα οργανωμένα αυτά κέντρα που διαθέτουν προσωπικό με εμπειρία επιπέδου 2 και 3. Στα Ιατρεία γίνεται συστηματική εργασία και πραγματικά σώζονται τα πόδια των διαβητικών ασθενών.

Επιπλέον, στην Ελλάδα έχει εκπαιδευτεί ένας σημαντικός αριθμός ιατρών και νοσηλευτών που έχουν στελεχώσει αντίστοιχα Ιατρεία στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και σε πολλές άλλες πόλεις (Θήβα, Χαλκίδα, Λαμία, Λάρισα, Κατερίνη, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Κέρκυρα, Πρέβεζα, Αγρίνιο, Καλαμάτα, Σπάρτη, Κύθηρα, Ηράκλειο Κρήτης, Ρόδος, Ικαρία, Λήμνος) και ήδη τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τη λειτουργία των Ιατρείων αυτών στα νοσοκομεία είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Στη χώρα μας έρχονται για εκπαίδευση, επίσης, πολλοί ιατροί από την Κύπρο.

Συμβουλές για να σώσετε τα πόδια σας

Απλές συμβουλές που αν εφαρμοστούν από τα άτομα με Διαβήτη σώζουν πόδια:

– Δεν περπατάμε ποτέ ξυπόλυτοι.

– Ελέγχουμε κάθε βράδυ τα πόδια μας για μικροαμυχές, πληγές ή αλλαγή του χρώματος των δακτύλων

– Χρησιμοποιούμε καθρεφτάκι για να ελέγξουμε τα πέλματα αν υπάρχουν πληγές.

– Ελέγχουμε τα παπούτσια αν υπάρχει καμιά ραφή ή κανένα καρφί που μπορεί να προκαλέσει τραύμα.

– Δεν πλησιάζουμε τα πόδια σε θερμαντικά σώματα (υπάρχει κίνδυνος εγκαυμάτων). Πλένουμε τα πόδια με χλιαρό νερό κάθε βράδυ.

– Αν τα πέλματα είναι ξηρά χρησιμοποιούμε ειδικούς αφρούς, όχι βαζελίνη.

– Κόβουμε τα νύχια σε ευθεία γραμμή ώστε να μην υπάρχουν αιχμές που τραυματίζουν τα πόδια μας.

– Δεν αφαιρούμε τους κάλους μόνοι μας. Απευθυνόμαστε πάντα σε εξειδικευμένο προσωπικό.

 

ΠΗΓΗ: www.onmed.gr

Related Articles

Back to top button