Πως αντιμετωπίζονται οι ραγάδες πρωκτού
Οι ραγάδες πρωκτού είναι επώδυνες, επιμήκεις εξελκώσεις (πληγές) στην είσοδο του πρωκτού, στην περιοχή του σφιγκτήρα μυός, που προκαλούνται συνήθως από το τέντωμα του πρωκτικού βλεννογόνου.
Αν και ακριβή επιδημιολογικά δεδομένα για τη συχνότητά τους δεν υπάρχουν, υπολογίζεται ότι διεθνώς τις εκδηλώνουν περίπου ένας στους 350 ενήλικες, με ίση συχνότητα εμφάνισης στα δύο φύλα και συνηθέστερη ηλικία εμφάνισης τα 15 έως 40 έτη, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν το 2012 στην «Βρετανική Ιατρική Επιθεώρηση» (BMJ).
Η συχνότερη αιτία τους είναι η επίμονη δυσκοιλιότητα, ενώ μπορεί να οφείλονται και σε παρατεταμένη διάρροια, μειωμένη ροή αίματος προς την περιοχή (όπως παρατηρείται περιστασιακά σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας), σε τοκετό και σε φλεγμονώδεις διαταραχές του εντέρου, όπως η νόσος του Crohn.
Αν και δεν προκαλούν καρκίνο, μπορεί να αποτελούν σύμπτωμά του, όπως και άλλων σπάνιων παθήσεων (π.χ. AIDS, φυματίωσης, σύφιλης).
Στο 40% των περιπτώσεων, οι ραγάδες επιμένουν για μήνες ή χρόνια, κατά τον δρα Αναστάσιο Ξιάρχο, διευθυντή της Χειρουργικής Κλινικής του Ιατρικού Κέντρου Περιστερίου και πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής,
Στην εγκυμοσύνη, έως και το ένα τρίτο των γυναικών αναπτύσσουν πρωκτικές ραγάδες, καθώς και εξωτερικές αιμορροΐδες, με τη δυσκοιλιότητα και τη δυσχεσία (συσσώρευση και διατήρηση των κοπράνων στο ορθό) να αποτελούν τους κύριους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή τους.
Τα άτομα με σφιχτό σφιγκτήρα κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν ραγάδες, καθώς η κατάσταση πιστεύεται ότι περιορίζει τη ροή του αίματος στη θέση του τραυματισμού, καθυστερώντας την επούλωση του τραύματος.
Συμπτώματα και διάγνωση
Τα συμπτώματα των ραγάδων είναι τα ίδια στην οξεία και την χρόνια φάση τους και συνήθως (αλλά όχι πάντοτε) περιλαμβάνουν πόνο, που επιδεινώνεται με την αφόδευση, την οποία πολλοί πάσχοντες καταλήγουν να φοβούνται και να προσπαθούν να αποφύγουν, και διαφυγή αίματος (αιμορραγία) που μπορεί να ποικίλει σε ποσότητα. Ο πόνος συνήθως είναι πιο έντονος κατά την οξεία φάση τους.
Ο ασθενής μπορεί επίσης να νοιώθει αίσθημα καύσου και κνησμό (φαγούρα) στον πρωκτό που μπορεί να καταστεί επώδυνος, να έχει δυσώδεις κενώσεις και να εκδηλώσει συμπτώματα και κατά την ούρηση, όπως δυσφορία, συχνουρία ή αδυναμία ούρησης.
Η διάγνωση γίνεται με βάση τα συμπτώματα και με την κλινική εξέταση από τον γιατρό, αν και μερικές φορές η ραγάδα δεν φαίνεται λόγω του μικρού μεγέθους της. Στην πλειονότητά τους όμως οι ραγάδες του πρωκτού «δεν χρειάζονται περαιτέρω εξετάσεις, εκτός κι αν ο γιατρός υποπτεύεται υποκείμενη φλεγμονώδη διαταραχή του παχέος εντέρου οπότε διενεργεί κολονοσκόπηση ή σιγμοειδοσκόπηση, ή υπάρχει ενδεχόμενο άλλων παθήσεων οπότε κατευθύνει αναλόγως τον ασθενή», σημειώνει ο δρ Ξιάρχος.
Η θεραπεία
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο πρώτος στόχος της θεραπείας είναι να μειωθεί η πίεση στον πρωκτικό σωλήνα, γεγονός που επιτυγχάνεται με αντιμετώπιση της συνηθέστερης αιτίας των ραγάδων, δηλαδή της δυσκοιλιότητας.
Έτσι, ο γιατρός συνιστά στον ασθενή αλλαγή των διατροφικών συνηθειών, με ένταξη πολλών φυτικών ινών στο καθημερινό διαιτολόγιο και λήψη συμπληρωμάτων τους, και αύξηση της καθημερινής κατανάλωσης νερού. Η συστηματική άσκηση επίσης μπορεί να βοηθήσει.
Ειδικά στα βρέφη, στα οποία επίσης μπορεί να παρουσιαστούν πρωκτικές ραγάδες, η αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και η συχνή αλλαγή πάνας αποτελούν τις ενδεδειγμένες λύσεις.
Οι γιατροί μπορούν να χορηγήσουν στον ασθενή καταπραϋντικές αλοιφές ή φάρμακα που χαλαρώνουν τους πρωκτικούς μυς, καθώς και ειδικά φαρμακευτικά σκευάσματα που σύμφωνα με μελέτες μπορούν να θεραπεύσουν τουλάχιστον το 50% των περιστατικών.
Η σχολαστική υγιεινή μετά την αφόδευση είναι καθοριστικός παράγοντας για τη θεραπεία των ραγάδων.
Όταν δεν οφείλονται στην δυσκοιλιότητα, η θεραπεία τους γίνεται σε συνδυασμό με την αντιμετώπιση της αιτίας που τις προκάλεσε.
Πότε χρειάζεται εγχείρηση
Συχνά όμως οι πρωκτικές ραγάδες επανεμφανίζονται ακόμα κι όταν έχουν επουλωθεί πλήρως και η αιτία είναι ένα νέο περιστατικό δυσκοιλιότητας ή ένας νέος τραυματισμός. Γι' αυτό τον λόγο είναι πολύ σημαντική η συνέχιση της πλούσιας σε φυτικές ίνες διατροφής, ακόμα και μετά την υποχώρηση των συμπτωμάτων.
Όταν καμία συντηρητική μέθοδος δεν αποδίδει, τότε ενδείκνυται η χειρουργική αντιμετώπιση, κατά τον δρα Ξιάρχο.
Η χρήση Laser ή R-F από εξειδικευμένο χειρουργό επιτρέπει την αναίμακτη αντιμετώπισή τους. Εκτός από τον καθαρισμό της ραγάδας, συχνά γίνεται και μερική πλάγια έσω σφιγκτηροτομή, η οποία καταργεί τον χρόνιο σπασμό και διευκολύνει την ταχεία επούλωση και την αποφυγή υποτροπής. Η επέμβαση διαρκεί 20-30 λεπτά και ο ασθενής επιστρέφει συνήθως στο σπίτι του την ίδια ημέρα.
