Κοιλιοκάκη και δυσανεξία στη γλουτένη

12342964

Κοιλιοκάκη και δυσανεξία στη γλουτένη

Τι είναι η γλουτένη

Η γλουτένη είναι η βασική πρωτεΐνη των δημητριακών αποτελείται δε από τη γλαδίνη και τη γλουτενίνη. Τη βρίσκουμε στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη και τη σίκαλη, τα οποία με τη σειρά τους βρίσκονται σε πολλές, καθημερινές τροφές, όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά, τα μπισκότα, τα κέικ, οι σοκολάτες, τα παγωτά, οι σάλτσες, το κέτσαπ, οι γκοφρέτες, τα μπιφτέκια, μερικά αλλαντικά και σάλτσες μέχρι και οι τσίχλες, οι οδοντόκρεμες ή συγκεκριμένα συντηρητικά τροφίμων. Η γλουτένη δίνει την ελαστικότητα στα άλευρα.

koiliokaki_600_

Δυσαπορρόφηση της γλουτένης

Σε κάποια άτομα η γλουτένη τραυματίζει το λεπτό έντερο λόγω μιας πολύπλοκης ανοσολογικής κατάστασης. Αυτό οφείλεται στη δυσαπορρόφησής της λόγω της γλιαδίνης. Η κατάσταση αυτή λέγεται δυσανεξία στη γλουτένη. Κάποιας μορφής δυσανεξία εμφανίζεται στο 5% του γενικού πληθυσμού, ωστόσο σε ένα ποσοστό περίπου 0,5-1,0%, η δυσανεξία στη γλουτένη παρουσιάζεται σε σοβαρή μορφή που λέγεται κοιλιοκάκη.

Όταν ένα άτομο που πάσχει από κοιλιοκάκη καταναλώσει γλουτένη, ακόμα και ίχνη της που έχουν απομείνει σε ένα σκεύος κατά την προετοιμασία του φαγητού, αντιδρά πολύ έντονα με εμετούς, διάρροια, ισχυρούς κολικούς και έντονους πόνους. Πολύ συχνά τα άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη υποσιτίζονται συνειδητά, κάτι που προκαλεί σημαντική απώλεια βάρους, προβλήματα ανάπτυξης σε παιδιά κι εφήβους, αναιμία και προβλήματα στα οστά.

Στα άτομα με ήπια μορφή δυσανεξίας στη γλουτένη, τα συμπτώματα είναι ήπια (λήθαργος, φούσκωμα, ευερεθιστότητα και μικρο – ενοχλήσεις στο έντερο και την κοιλιά) ή μπορεί και να απουσιάζουν πλήρως, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι τα άτομα αυτά μετά από μια περίοδο αποχής από γλουτένη, είναι δυνατό να αναπτύξουν εκ νέου ανοχή και, με κάποια προσοχή, να μπορούν να καταναλώνουν γλουτένη.

Πρόσφατες έρευνες συνδέουν τη δυσανεξία στη γλουτένη και με ασθένειες εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους όπως η ηπατική νόσος, ο διαβήτης, η στειρότητα και η δερματίτιδα.

Η δυσανεξία στη γλουτένη δεν είναι αλλεργία, δηλαδή υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε μια αβλαβή ουσία. Επίσης, δεν μπορεί να προληφθεί. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι σε άτομα με συμπτώματα χρόνιας κούρασης, αναιμίας, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή βεβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό πρέπει να γίνονται εξετάσεις αίματος.Όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, πρέπει να αποφεύγεται η γλουτένη στο διαιτολόγιο βρεφών έως 6-8 μηνών.

Η διάγνωση γίνεται με ενδοσκόπηση και βιοψία του λεπτού εντέρου. Υπάρχουν επίσης και κατάλληλα τεστ διατροφικής δυσανεξίας.

Διατροφή

Τα άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη πρέπει να ακολουθούν δίαιτα ελεύθερη γλουτένης. Αυτό σημαίνει αποχή από τα δημητριακά που την περιέχουν (σιτάρι, κριθάρι, βρώμη, σίκαλη) κάτι πιο δύσκολο από ότι φαίνεται λόγω της ύπαρξης «κρυμμένης» γλουτένης σε πολλά σκευάσματα. Τα άτομα με ήπια δυσανεξία μπορούν να καταναλώνουν στο βαθμό που αυτό γίνεται ανεκτό δημητριακή με λίγη γλουτένη ή τρόφιμα με ίχνη γλουτένης.

Δημητριακά που δεν περιέχουν γλουτένη και μπορούν να καταναλωθούν είναι το καλαμπόκι, το ρύζι, η ταπιόκα, οι πατάτες, η σόγια, το κεχρί, το φαγόπυρο και το ρεβιθάλευρο. Επίσης, υπάρχουν στο εμπόριο επεξεργασμένα άλευρα σιτηρών ελεύθερα γλουτένης.

Ειδικά για τη βρώμη πρέπει να αναφέρουμε ότι δεν περιέχει γλαδίνη αλλά αβενίνη και η οποία προκαλεί προβλήματα περίπου στο 10% των ατόμων με δυσανεξία στη γλουτένη. Επίσης, ένα δημητριακό που μοιάζει με το σιτάρι είναι το ντίνκελ (ή σιτάρι ντίνκελ) και το οποίο αν περιέχει γλουτένη φαίνεται να γίνεται ανεκτό σε αρκετές περιπτώσεις. Για αυτά τα δύο δημητριακά πρέπει να εξατομικεύεται η δυνατότητας κατανάλωσής τους ή μη στις ήπιες περιπτώσεις.

Μεγάλη προσοχή χρειάζεται σε προϊόντα που ενδέχεται να περιέχουν γλουτένη (γλυκά, αρτοσκευάσματα, ζυμαρικά, σάλτσες, παγωτά κ.α.) και πρέπει να ελέγχεται προσεκτικά η ετικέτα του σκευάσματος αν υπάρχει. Πρέπει να σημειωθεί ότι η προσθήκη γλουτένης αναγράφεται υποχρεωτικά στις ετικέτες. Αντίθετα, σε τρόφιμα που περιέχουν για παράδειγμα σιτάρι η αναγραφή δεν είναι υποχρεωτική.

Προσοχή χρειάζεται και σε τρόφιμα που δεν περιέχουν γλουτένη αλλά ενδέχεται να προστίθεται γλουτένη κατά το μαγείρεμα (πχ αλεύρωμα σε τηγανητά). Τέλος, να αναφέρουμε ότι τα ποτά που προέρχονται από απόσταξη (ουίσκυ, βότκα) ή από σταφύλι (κρασί) δεν περιέχουν γλουτένη.

Συμβουλές

Τα άτομα με το συγκεκριμένο πρόβλημα παρουσιάζουν συχνά άρνηση τροφής, κάτι που δεν αποτελεί λύση. Επίσης, οι αυτοσχέδιες λύσεις χωρίς τη γνώμη ειδικού ενδέχεται να οδηγήσουν σε διατροφή που στερείται πολλά σημαντικά θρεπτικά συστατικά. Με προσοχή, οργάνωση, πειθαρχία και καλή συνεργασία με το γιατρό ή τον διαιτολόγο είναι εφικτό να ακολουθηθεί ένα σωστό, πλήρες και ικανοποιητικό πρόγραμμα διάτροφης, που θα εξαλείψει τα συμπτώματα αλλά και δεν θα περιορίσει την ποιότητα ζωής.

 

Κοιλιοκάκη ...Είναι νόσημα αυτοάνοσο και πλήττει 100.000 Ελληνες που συνεχίζουν ανυποψίαστοι τη ζωή τους χωρίς θεραπεία. Πρόκειται για τη δυσανεξία στη γλουτένη, μια πάθηση που μπορεί να έχει μοιραίες επιπτώσεις για την υγεία.

Υπουλος εχθρός
Η μη διάγνωση της νόσου δεν αποτελεί όμως απλή υπόθεση καθώς μπορεί να οδηγήσει σε πλήθος προβλημάτων, όπως ο διαβήτης τύπου 1, ο ερυθηματώδης λύκος, η οστεοπόρωση, η υπογονιμότητα, η αναιμία, το λέμφωμα του εντέρου. Προβλήματα που σύμφωνα με τους ειδικούς είναι δυνατόν να προληφθούν εξασφαλίζοντας μια καλή ζωή στους πάσχοντες, αν γίνει σωστή και έγκαιρη διάγνωση και το άτομο ακολουθήσει διατροφή από την οποία θα έχει αφαιρεθεί η γλουτένη.

 

Μαριάννα Βλάχου ,Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Related Articles

Back to top button