Υγεία των Αρθρώσεων-Συμβουλές Διατροφής -Ωφέλιμα Συμπληρώματα
Οι αρθρώσεις μας είναι συχνά κάτι που δεν σκεφτόμαστε και φροντίζουμε, παρά μόνο όταν ξεκινήσουμε να πονάμε. Συχνά ο πόνος στις αρθρώσεις γίνεται πιο αντιληπτός κάτω από ορισμένες περιβαλλοντικές συνθήκες, κυρίως στην υγρασία και το κρύο. Υπάρχουν πολλές μορφές προβλημάτων στις αρθρώσεις που είναι πιθανό να μας επηρεάσουν κατά τη διάρκεια διαφορετικών φάσεων της ζωής μας.
Προβλήματα στις Αρθρώσεις
> Τραυματισμοί & Εξαρθρώσεις
Οι τραυματισμοί στις αρθρώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν τεντώματα, βλάβες στο χόνδρο και τους συνδέσμους κ.α. Μια κρύα κομπρέσα μπορεί στις περισσότερες περιπτώσεις να μειώσει την αρχική ενόχληση, αν όμως αυτό δεν γίνει επισκεφτείτε έναν ειδικό γιατρό, ιδίως αν ο πόνος επιμείνει για περισσότερο από 24 ώρες. Εξάρθρωση μπορεί να προκληθεί από κάποιο τραυματισμό ή να οφείλεται σε συγγενή νόσο (εκ γενετής) και μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή της αρθρικής μεμβράνης που επενδύει τις αρθρώσεις.
Οι πιο συχνές παθολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν τις αρθρώσεις είναι η ουρική αρθρίτιδα, η οστεοαρθρίτιδα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
> Ουρική Αρθρίτιδα
Η ουρική αρθρίτιδα είναι μια κοινή πάθηση των αρθρώσεων που εμφανίζεται όταν μικροσκοπικοί σχηματισμοί κρυστάλλων ουρικού οξέος συναθροίζονται στις αρθρώσεις προκαλώντας οξύ πόνο, οίδημα και ερεθισμό. Η ουρική αρθρίτιδα προσβάλλει 10 φορές περισσότερους άνδρες από γυναίκες. Στους άνδρες μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή μετά την εφηβεία και στις γυναίκες συνήθως εμφανίζεται μόνο μετά την εμμηνόπαυση. Συχνά προσβάλλεται μόνο μία άρθρωση. Ο πόνος και η φλεγμονή φτάνουν στο μέγιστο της έντασής τους μέσα σε 24 με 36 ώρες. Η προσβολή μπορεί να διαρκεί μερικές μέρες. Δεν εμφανίζεται συχνά δεύτερη προσβολή, αλλά μπορεί ένα άτομο να διαπιστώσει ότι έχει γενετική προδιάθεση σε τακτικές προσβολές κάθε έξι μήνες ή περίπου τόσο (1).
> Οστεοαρθρίτιδα
Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια πάθηση που προσβάλλει κυρίως τις κύριες αρθρώσεις που υποβαστάζουν το βάρος του σώματος (ισχία, γόνατα, σπονδυλική στήλη). Η οστεοαρθρίτιδα προσβάλλει έναν στους τρεις ανθρώπους ηλικίας μεταξύ 45 και 65 ετών. Μπορεί να προσβάλλει μέχρι και τα τρία τέταρτα του πληθυσμού άνω των 65 ετών. Τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας παρουσιάζονται ως περιστασιακός πόνος ή δυσκαμψία στην προσβεβλημένη άρθρωση, συνήθως στο ισχίο ή το γόνατο και είναι αποτέλεσμα της εκφύλισης του χόνδρου των αρθρώσεων. Άτομα που έχουν ήδη κάποιο πρόβλημα στις αρθρώσεις τους, όπως ουρική αρθρίτιδα ή ρευματοειδή αρθρίτιδα, μπορεί να είναι επιρρεπή στην εμφάνιση δευτερογενούς οστεοαρθρίτιδας (2).
> Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να εμφανισθεί σε οποιαδήποτε ηλικία και προκαλείται από μια αυτοάνοση αντίδραση κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος επιτίθεται στις αρθρώσεις. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια φλεγμονώδης κατάσταση που χαρακτηρίζεται από σοβαρό πόνο στις αρθρώσεις και φαίνεται να είναι πιο συχνή στους άντρες απ' ότι στις γυναίκες. Ξεκινά στα χέρια, τα πόδια, τους καρπούς, τους αστραγάλους και τα γόνατα και προοδευτικά προσβάλλει όλο το σώμα προκαλώντας κόπωση, ήπιο πυρετό, αδυναμία και δυσκαμψία (2).
> Αγκυλοποιητική Σπονδυλίτιδα
Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι μια λιγότερο συχνή φλεγμονώδης πάθηση που επιδρά στις αρθρώσεις μεταξύ της σπονδυλικής στήλης και της πυέλου. Είναι πιο συχνή στους άντρες απ' ότι στις γυναίκες στην ηλικία μεταξύ των 20 και των 40 ετών και εμφανίζεται σε λιγότερο από το 1% του πληθυσμού. Είναι συχνό αυτή η πάθηση να καθορίζεται γενετικά. Συχνά συμπτώματα είναι η δυσκαμψία στην κατώτερη πλάτη και τα ισχία, που μπορεί να είναι εντονότερη μετά από χαλάρωση/ξεκούραση. Με το χρόνο, η φλεγμονή στη σπονδυλική στήλη μπορεί να οδηγήσει σε αγκύλωση που προκαλεί μόνιμη δυσκαμψία και περιορισμούς στην κίνηση (1).
Ωφέλιμα Συμπληρώματα
> Μουρουνέλαιο – είναι πιθανώς το πιο ξακουστό συμπλήρωμα για την υγεία των αρθρώσεων στις μέρες μας. Οι παππούδες και οι γονείς μας το χρησιμοποιούσαν για το «λάδωμα των αρθρώσεων». Το ιχθυέλαιο παρέχει EPA και DHA, τα ωμέγα-3 απαραίτητα λιπαρά οξέα που απαιτούνται για τη δομή των μεμβρανών των κυττάρων και για να διατηρήσουν τις αρθρώσεις εύκαμπτες και ευλύγιστες. Ποικίλες μελέτες δείχνουν ότι παρατηρήθηκε βελτίωση στη σοβαρότητα της φλεγμονής, βελτιωμένη δύναμη λαβής και μικρότερη πρωινή δυσκαμψία σε άτομα που έλαβαν 1-2g ιχθυελαίου την ημέρα (3). Οι υψηλές δόσεις ιχθυελαίου πρέπει να αποφεύγονται από άτομα που λαμβάνουν φάρμακα που είναι αραιωτικά του αίματος, π.χ. βαρφαρίνη. Το έλαιο νυχτολούλουδου (evening primrose oil) είναι μια πλούσια πηγή του ωμέγα-6 απαραίτητου λιπαρού οξέος γάμμα λινολενικό οξύ (GLA). Το GLA μετατρέπεται στο σώμα σε ωφέλιμες προσταγλανδίνες, οι οποίες βοηθούν στη διατήρηση της κινητικότητας των αρθρώσεων. Η προτεινόμενη λήψη ελαίου νυχτολούλουδου είναι 1-4g την ημέρα. Το έλαιο νυχτολούλουδου μπορεί να είναι ελαφρώς πιο αποτελεσματικό αν λαμβάνεται μαζί με ιχθυέλαιο (4). Οι σχιζοφρενείς, άτομα που παίρνουν φάρμακα για το κεντρικό νευρικό σύστημα, άτομα με παροδική επιληψία του λοβού (lobe epilepsy) και άτομα που παίρνουν φάρμακα αραιωτικά του αίματος πρέπει να αποφεύγουν τη λήψη υψηλών δόσεων ελαίου νυχτολούλουδου.
> Θειική Γλυκοσαμίνη – εμπλέκεται στο δίκτυο του κολλαγόνου και είναι θεμελιώδους σημασίας για τη σύνθεση των γλυκοσαμινογλυκανών, όπως της χονδροϊτίνης. Επίσης, βοηθά στην πύκνωση του λιπαντικού αρθρικού υγρού που απορροφά τους κραδασμούς και υποστηρίζει τις αρθρώσεις. Για την οστεοαρθρίτιδα προτείνονται αρχικά 1500mg την ημέρα για 8 εβδομάδες. Η ημερήσια δόση για τη διατήρηση της υγείας των αρθρώσεων ποικίλλει ανάλογα με το άτομο (500-1000mg). Οι έρευνες δείχνουν ότι η θειική γλυκοσαμίνη απορροφάται καλά και είναι εξίσου αποτελεσματική με τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs) στην ανακούφιση από τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας (5). Κλινικές μελέτες δείχνουν ότι η χρήση NSAIDs συνδέεται με επιτάχυνση της εξέλιξης της οστεοαρθρίτιδας και αυξημένη εκφύλιση των αρθρώσεων (6).
> Αντιοξειδωτικά – είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την προστασία των αρθρώσεων έναντι βλαβών που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες. Το σελήνιο μπορεί να απουσιάζει από τη διατροφή λόγω της επεξεργασίας κατά την παραγωγή των τροφών. Το σελήνιο είναι συστατικό ζωτικής σημασίας του αντιοξειδωτικού ενζύμου υπεροξειδάση της γλουταθειόνης που εκκαθαρίζει τις τοξικές ελεύθερες ρίζες, οι οποίες αν αφεθούν να δράσουν μπορεί να συμβάλλουν σε φλεγμονή των αρθρώσεων (7). Η βιταμίνη Ε είναι ένα λιποδιαλυτό αντιοξειδωτικό, απαραίτητο για την προστασία των λιπιδίων των κυτταρικών μεμβρανών από την τοξική δράση των ελευθέρων ριζών. Η ίδια η φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένα επίπεδα βιταμίνης Ε στις αρθρώσεις (8). Μην ξεχνάτε ότι όσο αυξάνεται η λήψη των λιπών, μπορεί να χρειαζόμαστε περισσότερη βιταμίνη Ε. Η βιταμίνη C εμπλέκεται στο σχηματισμό του κολλαγόνου, που με τη σειρά του εμπλέκεται στην υγεία των αρθρώσεων, των τενόντων και του χόνδρου.
> Παντοθενικό Οξύ – μελέτες έχουν δείξει ότι άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι πιο πιθανό να έχουν χαμηλά επίπεδα παντοθενικού οξέος (βιταμίνη Β5) στο αίμα τους. Σε μελέτες που δόθηκαν συμπληρώματα με παντοθενικό οξύ σε άτομα που υπέφεραν από ρευματοειδή αρθρίτιδα παρατηρήθηκε ότι τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας μειώθηκαν (9).
Βότανα & Αρθρώσεις
Το Devil's Claw έχει χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά σε μια ποικιλία καταστάσεων λόγω των αντιρρευματικών και αναλγητικών ιδιοτήτων που πιστεύεται ότι έχει (10). Το Devil's Claw δεν πρέπει να λαμβάνεται από διαβητικούς εκτός αν αυτό γίνεται κάτω από τη φροντίδα ειδικού, αφού αυτό το βότανο έχει υπογλυκαιμική δράση.
Το Feverfew μπορεί να είναι χρήσιμο για άτομα που υποφέρουν από αρθρίτιδα αφού το βότανο περιέχει συστατικά που εμποδίζουν την απελευθέρωση φλεγμονωδών ουσιών. Η αποτελεσματικότητα του feverfew εξαρτάται από τα κατάλληλα επίπεδα του parthenolide, ένα βασικό δραστικό συστατικό του βοτάνου (11). Άτομα με ρευματικές παθήσεις πρέπει να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό πριν χρησιμοποιήσουν το feverfew.
Το Ginger πρόσφατα απέκτησε έντονη δημοσιότητα λόγω των αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων του. Ορισμένα δραστικά συστατικά του ginger εμποδίζουν τη σύνθεση των προσταγλανδινών που προκαλούν φλεγμονή. Μελέτες με ανθρώπους έχουν δείξει θετική επίδραση σε περιπτώσεις αρθρίτιδας (11). Πρέπει να υπάρχει ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην λαμβάνονται υπερβολικές δόσεις ginger αφού αυτό μπορεί να αλληλεπιδράσει με υπάρχουσα καρδιακή, αντιδιαβητική ή αντιπηκτική θεραπεία.
Όταν πρέπει να δοθεί κάποια συμβουλή σε έναν καταναλωτή για τον τύπο του συμπληρώματος που είναι το καταλληλότερο για τη διατήρηση της υγείας των αρθρώσεών του, είναι σημαντικό να ερωτηθεί αν λαμβάνει κάποια συνταγογραφούμενη φαρμακευτική αγωγή καθώς δεν είναι όλα τα συμπληρώματα, κυρίως τα βότανα, συμβατά με όλα τα φάρμακα. Αν υπάρχει οποιαδήποτε αμφιβολία, θα σας προτείναμε να συμβουλευτείτε μια έγκυρη πηγή πληροφοριών.
Συμβουλές Διατροφής
Για εκείνους που επιθυμούν να διατηρήσουν την υγεία των αρθρώσεών τους μέσω της διατροφής, μια διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα ή ζωικά λίπη μπορεί να είναι χρήσιμη, κυρίως για εκείνους που πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα (8). Το λίπος (ως κορεσμένο ή υδρογονοποιημένο) στη διατροφή μπορεί να είναι υπεύθυνο για την πυροδότηση μερικών αυτοάνοσων αντιδράσεων.
Όφελος μπορεί επίσης να υπάρχει παραλείποντας τροφές από την οικογένεια solanacae: πατάτες (όχι γλυκές πατάτες), πιπεριές, ντομάτες και μελιτζάνες. Αυτές οι τροφές περιέχουν σολανίνη, ένα αλκαλοειδές που πιστεύεται ότι αλληλεπιδρά με το σύστημα επιδιόρθωσης των αρθρώσεων. Η σολανίνη μπορεί επίσης να είναι τοξική αν τα γαστρικά υγρά στο έντερο δεν μπορούν να την καταστρέψουν. Σε μελέτες, άτομα που απέκλεισαν αυτές τις τροφές από τη διατροφή τους παρατήρησαν βελτίωση στα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας (2).
Τα άτομα που υποφέρουν από ουρική αρθρίτιδα μπορεί να επωφεληθούν υιοθετώντας κατάλληλη διατροφή. Το σέλινο έχει χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά για τη συμβολή του στον περιορισμό του ουρικού οξέος από τους νεφρούς. Επίσης βοηθά στο να πίνετε πολύ νερό και για να διαλύεται το ουρικό οξύ και τελικά να διατηρηθεί η καλή λειτουργία των νεφρών. Τα κεράσια και άλλες τροφές πλούσιες σε ανθοκυανίνες (φλαβονοειδή) όπως τα blueberries μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής και των επιπέδων ουρικού οξέος, επομένως και στην ανακούφιση του προβλήματος (2).
Τα άτομα που υποφέρουν από ουρική αρθρίτιδα μπορούν να επωφεληθούν μειώνοντας το περιεχόμενο σε πρωτεΐνες της διατροφής τους, ειδικά των τροφών που είναι πλούσιες σε πουρίνες. Σ' αυτές τις τροφές περιλαμβάνονται το κρέας, τα οστρακοειδή, η ζύμη, το ψάρι, τα όσπρια, τα πουλερικά, το σπανάκι, τα σπαράγγια και τα μανιτάρια. Επίσης, πρέπει να αποφεύγεται το αλκοόλ, να μην καταναλώνονται ραφιναρισμένες τροφές παρά μόνο στο ελάχιστο δυνατό και να έχει το άτομο το κατάλληλο σωματικό βάρος.
Η άσκηση γενικά προτείνεται για τη διατήρηση της κινητικότητας των αρθρώσεων. Ένας συνδυασμός διαφόρων τύπων άσκησης, όπως το περπάτημα και το κολύμπι, μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην υγεία των αρθρώσεων. Ένας γιατρός ή θεραπευτής μπορεί να προτείνει συγκεκριμένες ασκήσεις. Στην περίπτωση που κάποιο άτομο είναι υπέρβαρο, η απώλεια βάρους μπορεί να οδηγήσει σε μερική ανακούφιση από τα συμπτώματα.
Βιβλιογραφία
1. “BMA Complete Family Health Encyclopedia”, Ed. Dr T. Smith. Dorling Kindersley. 1995. 2. “Encyclopedia of Natural Medicine”, M. Murray & J. Pizzorno, Optima. 1998.
3. Lipids, 1996, 31 supp:5243-7
4. Annals of the Rheumatic Diseases, 1988, 47:96-104
5. Quest Vitamins Professional Product Manual 1998
6. JACM. Vol 15, 10, p15
7. BMJ. Vol 314, p387
8. “The Natural Pharmacy”, Liniger, Wright, Austin, Brown, Gaby. Prima. 1998.
9. “Handbook of Dietary Supplements”, Pamela Mason, Blackwell Science, 1995.
10.”Handbook of Medical Herbs”, Duke JA; CRC Press, 1985.
11.”The Healing Power of Herbs”, M. Murray N.D. Prima. 1995.
